น้อง“ออทัม”เกือบตาบอดหลังกินยาฆ่าเห็บหมัด

น้องหมาตาบอดหลังกินยาฆ่าเห็บหมัด

ออทัม สุนัขพันธุ์ปอมเมอเรเนียน เพศผู้ อายุ 8 เดือน มีเห็บตามตัวค่อนข้างเยอะ ก่อนหน้านี้เจ้าของป้องกันเห็บด้วยการฉีดยามาโดยตลอด แต่ครั้งนี้เจ้าของได้ให้ออทัมกินยาป้องกันเห็บที่ซื้อมาจากท้องตลาด เพราะเห็นว่าราคาถูกกว่า ซึ่งมีตัวยาสำคัญคือ Ivermectin ออทัมกินยาเข้าไปหนึ่งเม็ดตอนเวลาประมาณ 4 ทุ่ม เช้าวันรุ่งขึ้นออทัมเริ่มมีอาการเดินชนของที่วางอยู่ในบ้าน เจ้าของสังเกตเห็นจึงพามาเพราะสงสัยว่าออทัมจะตาบอด  

หลังจากตรวจร่างกายทั่วไปพบว่าออทัมตามองไม่เห็นทั้งสองข้าง  ม่านตาขยายจนสุดทั้ง 2 ข้าง  ดูหวาดระแวงเพราะตามองไม่เห็น มีเห็บตามตัว ไม่มีอาเจียน  ไม่มีอาการทางระบบประสาทอื่นๆ ออทัมสามารถกินข้าวได้ปกติ ขับถ่ายปกติ  จาการซักประวัติและการตรวจร่างกายทั่วไปทำให้สงสัยว่าออทัมอาจตาบอดจากการได้กินยากำจัดเห็บหมัดเกินขนาด นอกจากนี้ออทัมยังได้รับการตรวจเลือดเพิ่มเติมเพื่อหาสาเหตุอื่นๆ ที่อาจเป็นต้นเหตุของอาการตาบอดเฉียบพลันได้ (Acute blindness) และตรวจตาอย่างละเอียด หมอได้ให้ออทัมทำการรักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลและให้สารน้ำเข้าทางเส้นเลือด สังเกตความผิดปกติทางระบบประสาทที่อาจเกิดขึ้นตามมาจากพิษของยาเพื่อที่หมอจะได้ทำการแก้ไขในทันที

ผลการตรวจเลือดพบว่าออทัมมีเกล็ดเลือดต่ำ ไม่พบพยาธิเม็ดเลือด ค่าตับและไตอยู่ในเกณฑ์ปกติ และการตรวจตาพบว่าขั้วประสาทตาบวม (Optic disc swelling) ทั้ง 2 ข้าง จากการตรวจทั้งหมดทำให้สรุปได้ว่าอาการตาบอดเฉียบพลันของออทัมนั้นเกิดจากการได้รับยา Ivermectin เกินขนาดนั่นเอง

หลังจากทำการรักษาอยู่ที่โรงพยาบาล 2 วันอาการของออทัมค่อยๆ ดีขึ้นเรื่อยๆ ไม่มีอาการชัก ตาเริ่มมองเห็นได้ และม่านตากลับมาเป็นปกติ  ร่าเริง กินอาหารและขับถ่ายได้ปกติ หมอจึงพิจารณาให้ออทัมกลับบ้านและกินยาบำรุงประสาทต่ออีก 2 สัปดาห์ หมอแนะนำให้เจ้าของพามาฉีดยาหรือหยดหลังป้องกันเห็บหมัดแทนการกินในครั้งต่อไป

กรณีของออทัมเป็นเหตุการณ์ที่สามารถพบเจอได้บ่อยครั้ง เนื่องจากความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของเจ้าของ และกรณีของออทัมยังเป็นความโชคดีอย่างมากที่มีอาการผิดปกติไม่มาก และสามารถหายได้อย่างรวดเร็ว อาจเป็นเพราะปริมาณยาที่กินเข้าไปไม่สูงมาก การกินยา ivermectin เกินขนาดสามารถพบความผิดปกติทางระบบประสาทได้หลายอย่าง เช่น เดินเซ ชัก พฤติกรรมเปลี่ยน ซึม อาเจียน อ่อนแรง หายใจลำบาก ตัวสั่น ถ้าอาการรุนแรงอาจถึงขั้นเสียชีวิตได้ อย่างไรก็ตามถ้าเจ้าของสังเกตถึงความผิดปกติได้เร็วและพามาหาหมอภายใน 6 ชั่วโมงหลังจากกินยาโอกาสหายและดีขึ้นก็จะมีมากขึ้นไปด้วย ในปัจจุบันยังไม่มียาที่ใช้แก้พิษของยา ivermectin ได้ การใช้ยาชนิดนี้จึงต้องใช้อย่างระมัดระวังและคำนึงถึงความปลอดภัยของสัตว์เลี้ยงเป็นสำคัญ หมอจึงแนะนำว่าการใช้ยาป้องกันเห็บหมัดทุกชนิดเพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพสูงสุดของยาควรปรึกษาสัตวแพทย์ก่อนใช้ทุกครั้ง และควรเลือกใช้ยาที่ได้รับการขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้องตามกฎหมายเท่านั้น

สพ.ญ.เมธาวี สิงหบุตร